Wiele osób zastanawia się, co oznacza podwyższona liczba czerwonych krwinek. Może wykazać ją chociażby morfologia, której wykonywanie zaleca się profilaktycznie przynajmniej raz w roku. Jest to niesamowicie istotne, ponieważ dzięki takim działaniom istnieje możliwość wykrycia wielu chorób we wczesnym stadium i wyleczeniu ich, zanim zdążą nieodwracalnie wpłynąć na kondycję organizmu. Co konkretnie potrafią oznaczać erytrocyty podwyższone?
Czym właściwie są czerwone krwinki?
Zanim zacznie się ustalać, co oznacza podwyższona liczba czerwonych krwinek, trzeba się dowiedzieć, czym konkretnie one są oraz jakie spełniają funkcje. Erytrocyty to elementy morfotyczne, czyli kluczowe dla układu krwionośnego składniki krwi, zaraz obok leukocytów i trombocytów. To właśnie dzięki nim posiada ona swoją charakterystyczną, czerwoną barwę. Ich funkcje to:
- transport tlenu z płuc do tkanek,
- udział w transportowaniu dwutlenku węgla,
- pełnienie istotnej roli w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.
Jak łatwo można zauważyć, są one niezwykle istotne, aby organizm potrafił funkcjonować prawidłowo. RBC w morfologii powinno więc utrzymywać się na odpowiednim poziomie. Warto wobec tego zapoznać się z normami krwinek czerwonych dla osób dorosłych. U mężczyzn jest to 4,5–5,9 mln/mm³, a u kobiet 4,2–5,4 mln/mm³. Zarówno podwyższenie, jak i obniżenie norm erytrocytów może wskazywać na bardziej lub mniej poważne zaburzenia homeostazy organizmu.
Co oznacza podwyższona liczba czerwonych krwinek?
Podwyższone RBC w morfologii nazywa się profesjonalnie erytrocytozą, a bardziej potocznie nadkrwistością. Najczęściej obserwuje się je u osób, które przebywały przez dosyć długi czas na dużych wysokościach ponad poziomem morza oraz u nałogowych palaczy tytoniu. Dlaczego akurat te grupy trzeba wyszczególnić? Ponieważ w obu wymienionych przypadkach do tkanek dostarcza się znacznie mniejszą ilość tlenu niż w przeciętnych warunkach. Taki stan nazywa się hipoksją. W odpowiedzi organizm zwiększa produkcję erytrocytów, aby powrócić do homeostazy i dotlenić potrzebujące tego komórki. Jeżeli więc ktoś zastanawia się, co oznacza podwyższona liczba czerwonych krwinek, powinien w pierwszej kolejności wziąć pod uwagę właśnie te dwa wymienione czynniki.
Jednakże nie tylko powyższe przypadki mogą sprawić, że erytrocyty w RBC będą podwyższone. W połączeniu z hipoksją przebiegają bowiem takie schorzenia jak:
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- zespół serca płucnego,
- wrodzone wady serca.
Ponadto erytrocyty za wysokie potrafią wynikać z nieadekwatnej do warunków produkcji substancji, które pobudzają ich wytwarzanie. Mowa tu o rozwoju nowotworu nerek, jaki produkuje erytropoetynę. Ponadto przyczyniają się do tego niektóre schorzenia rozrostowe szpiku, takie jak chociażby czerwienica prawdziwa. Mediana wieku, w jakim jest wykrywana, to około 60-65 lat.
Normy RBC potrafi również zaburzyć przyjmowanie niektórych leków. Zwiększenie liczby erytrocytów powoduje bowiem między innymi gentamycyna i metylodopa. Pierwsza wymieniona substancja to popularny antybiotyk, natomiast druga występuje w tabletkach mających za zadanie obniżać ciśnienie tętnicze krwi. Jeżeli więc myśli się, co oznacza podwyższona liczba czerwonych krwinek, to warto najpierw sprawdzić, czy nie przyjmuje się leków zawierających wymienione składniki.
Co w sytuacji, gdy RBC jest zbyt niskie?
Nie tylko wysokie RBC w morfologii powinno zaniepokoić. Zbyt niska liczba czerwonych krwinek, zwana erytrocytopenią, sygnalizuje bowiem problemy z niedokrwistością, czyli anemię. Wynika ona z rozmaitych przyczyn, aczkolwiek najczęstsze powody takiego stanu to:
- upośledzenie produkcji erytrocytów (np. wynikające z różnych chorób szpiku kostnego),
- niedobory w codziennym żywieniu, spowodowane przeważnie zbyt niską podażą istotnych składników, takich jak witamina B12, kwas foliowy, czy też żelazo, co potrafi, ale niekoniecznie musi, być powiązane z przewlekłymi schorzeniami układu pokarmowego lub problemami z prawidłowym wchłanianiem,
- spora utrata krwi, na przykład w wyniku rozległego urazu, wyjątkowo obfitych miesiączek lub krwawień z przewodu pokarmowego, jakie mają miejsce w trakcie przebiegu choroby wrzodowej,
- skrócona żywotność erytrocytów, spowodowana nieprawidłowymi reakcjami odpornościowymi organizmu, niewłaściwą ich budową albo problemami z poprawną syntezą hemoglobiny.
Zaniżona norma erytrocytów skutkuje niedotlenieniem tkanek o różnym stopniu. Jest to stan, który wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi i odczuwalnymi objawami, takimi jak:
- przesuszenie i bladość skóry,
- trudności z koncentracją,
- upośledzenie zapamiętywania informacji,
- osłabienie i zmęczenie, zwykle przewlekłe,
- pobolewanie w klatce piersiowej,
- zawroty i bóle głowy,
- nieregularne i przyspieszone bicie serca.
Jeżeli więc cierpi się na takie dolegliwości, warto zrobić kontrolną morfologię krwi. Nie jest bowiem istotne tylko to, co oznacza podwyższona liczba czerwonych krwinek, ale również trzeba zwrócić szczególną uwagę na stan, gdy ilość ta wygląda na wyraźnie zbyt niską.
Należy ponadto wspomnieć o niedokrwistościach hemolitycznych. Ma się z nimi do czynienia w sytuacji, kiedy organizm samoistnie niszczy własne erytrocyty. Taka reakcja występuje między innymi w przypadku niewłaściwej struktury erytrocytów lub ich zawartości (np. anemia sierpowata, sferocytoza wrodzona, talasemie), po transfuzji krwi, a także w rozmaitych chorobach naczyń krwionośnych.
Do rozwinięcia się anemii potrafi również doprowadzić patologia szpiku, odpowiadającego za produkowanie nowych erytrocytów. Mowa tu o jego uszkodzeniach toksycznych, chociażby polekowych, zniszczeniu poprzez poddanie się radioterapii oraz nowotworach, które mogą rozwijać się w jego obrębie, uwzględniając przede wszystkim różne typy białaczki.
Zbyt niskie RBC może też zasygnalizować, że cierpi się na przewlekłe schorzenie. Mowa tu chociażby o reumatoidalnym zapaleniu stawów, czy też chorobach związanych z nerkami. Występuje również czasami w trakcie trwania ciąży, o czym wiele osób nie wie i jest to dla nich sporym zaskoczeniem.
Analogicznie jak w przypadku podwyższenia erytrocytów, tak samo przy ich obniżeniu, tego typu stan potrafi być spowodowany przyjmowaniem konkretnych leków. Mowa tu o chinidynie, substancjach stosowanych przy chemioterapii, pochodnych hydantoiny, a także chloramfenikolu.
Co zrobić w przypadku nieprawidłowej liczby czerwonych krwinek?
Jeżeli odebrało się badania, w których liczba czerwonych krwinek jest zbyt wysoka lub zbyt niska, należy w pierwszej chwili skontaktować się z lekarzem. Zbierze on bowiem dokładny wywiad, a następnie skieruje na dodatkową diagnostykę, jeżeli takowa będzie konieczna. Zwłaszcza duże odchylenia od normy powinny zaniepokoić, niewielkie odstępstwa są bowiem przeważnie chwilowymi zaburzeniami homeostazy. Mimo wszystko nie warto lekceważyć żadnych nieprawidłowości. Czasem szybka reakcja może sprawić, że uniknie się poważnej choroby, gdyż wykryje się ją w na tyle wczesnym stadium, że da się z łatwością zapobiec dalszemu rozwojowi schorzenia.
